रामेछाप- पछिल्ला केही वर्षदेखि रामेछापका ग्रामीण भेगका खेतीयोग्य जमिन समेत बाँझो हुँदै जंगलमा परिणत हुने क्रम बढ्दै गएको छ । खेतीयोग्य जमिनमा काम गर्ने जनशक्ति नहुँदा जिल्लाका ग्रामीण क्षेत्रका बहुमूल्य खेतीयोग्य जमिन बाँझो हुँदै जंगलमा परिणत हुन थालेको हो । ग्रामीण क्षेत्रका मानिसहरूको शहर मोह र युवाहरूमा वैदेशिक रोजगारीको मोह बढ्नु नै गाउँका उत्पादन योग्य जमिन बाँझो जग्गामा परिणत हुँदै जानु मुख्य कारण हो ।
लामो समयदेखि खेतीयोग्य जमिन बाँझै राख्दा अन्नबाली उत्पादन हुने जग्गा जंगलमा परिणत हुने चिन्ताले सताउन थालेको रामेछापको उमाकुण्ड गाउँपालिका वडा नं १ गुम्देलका डम्बर बहादुर बिकले बताए । खेतबारीमा काम गर्ने युवा जनशक्ति गाउँबाहिर हुँदा गाउँमा रहेका ज्येष्ठ नागरिकहरूले खेतबारीमा जान नसक्ने अवस्थामा पुगेपछि वर्षौ देखि अन्नबाली उत्पादन हुने जमिन बाँझो हुँदै अहिले जंगलमा परिणत हुन पुगेको उनको भनाई छ । राम्रो अन्नबाली उत्पादन हुने जमिन केही वर्ष देखि बाँझै हुनुको कारण सुनाउँदै गुम्देलका अर्का स्थानीय पेमा शेर्पाले भने–‘उत्पादनको हिसाबले धेरै अन्नबाली उत्पादन हुने जमिन केही वर्षदेखि बाँझै हुन थालेको छ । जसको मुख्य कारण भनेको यहाँका स्थानीयहरू विभिन्न अवसरको लागि गाउँ छोडेर शहर तिर जानु र वैदेशिक रोजगारीको लागि अर्को मुलुक जानु पनि हो । आलु, मकै, गहुँ, जस्ता अन्नबाली उत्पादन हुने गुम्देलको खेतीयोग्य जमिन धेरै जसो जंगलमा परिणत भइसकेको छ । अब यही तरिकाले बाँझो हुँदै जाने हो भने यहाँको शतप्रतिशत जमिन बाँझो हुँदै जंगलमा परिणत हुने निश्चित छ । यसको लागि राज्यले विशेष ध्यान पु¥याउनु पर्छ । नत्र भने अहिले गाउँमा बाँकी रहेका केही स्थानीय पनि गाउँ छोडेर शहर पस्नु पर्ने अर्को बाध्यता आउन सक्छ ।’
गाउँका केही जमिनमा खेती लगाएर उत्पादन गर्न खोज्ने किसानलाई पनि अहिले जंगली जनवारले दुःख दिने गरेको उमाकुण्ड गाउँपालिका वडा नं १ गुम्देलका मिरेन्द्र बस्नेतले बताए । पहाडी क्षेत्रको जमिनमा बढी उत्पादन हुने मकै, आलु, गहुँ जस्ता अन्नबालीमा केही वर्ष देखि बाँदर, दुम्सी, मृग, भालु आदि जंगली जनवार लागेर दुःख दिने गरेको बस्नेतको भनाई छ । बस्नेतका अनुसार किसानले धेरै दुःख गरेर लगाएको खेतीले उत्पादन दिने बेलामा जंगली जनवारले खाएर नष्ट बनाउने गरेकाले पनि किसानले खेती गर्न छोड्दै गएका छन् ।
सरकारले घरगाउँमा रहेका युवाशक्तिलाई कृषि पेशामा लगाउन विभिन्न कृषि अनुदानका कार्यक्रम सार्वजनिक गरेको भए पनि त्यस्ता कार्यक्रमले तल्लो तहका कृषकलाई छुन नसकेको ग्रामीण क्षेत्रका किसानले गुनासो गरेका छन् । कृषिमा आधारित कार्यक्रम तल्लो तहका किसान त्यसमा पनि ग्रामीण क्षेत्रका किसान समक्ष नपुग्दा काम गर्ने युवा परिवार चलाउन रोजगारीको खोजीमा गाउँ छोडेर विदेश पलायन हुने क्रम बढेको गुम्देलकै अर्का स्थानीय ङापेम्बा शेर्पाले दुःख व्यक्त गरे । स्थानीय सरकारले युवा लक्षित कार्यक्रम गर्ने भनिए पनि स्थानीय सरकारले प्रभावकारी रूपमा युवा लक्षित कार्यक्रम गर्न नसकेका कारण पनि युवा रोजगारका लागि गाउँ छोडेर शहर हुँदै विदेश पलायन हुन बाध्य रहेका छन् ।
कृषि ज्ञान केन्द्र रामेछापको तथ्याङ्क अनुसार जिल्लामा कुल ५० हजार ९ सय ८ हेक्टर खेतीयोग्य जमिन रहेको छ । पछिल्लो समय कुल खेतीयोग्य जमिनको झन्डै २० प्रतिशत भन्दा बढी खेतबारी बाँझै भएको सरोकारवालाहरूको अनुमान छ । खेतीयोग्य जमिन बाँझो रहनुमा सुख्खा ग्रस्त क्षेत्र बढी हुनु, पर्याप्त मात्रमा सिँचाइ नहुनु, बालीमा विभिन्न रोगको प्रकोप बढ्नु, जंगली जनवारले दुःख दिनु, खेतबारीमा काम गर्ने जनशक्ति गाउँ छोडेर शहर तथा विदेशमा जानु जस्ता कारणले खेतीयोग्य जमिन बाँझो जमिनमा परिणत हुन थालेको कृषि ज्ञान केन्द्र रामेछापको बुझाई छ ।
आफ्नो प्रतिकृया दिनुहोस्